Układ endokannabinoidowy – czym jest i jak działa?

Działanie marihuany było wykorzystywane już 4 tysiące lat temu, kiedy to starożytni Chińczycy i Hindusi leczyli za pomocą tej rośliny całe spektrum schorzeń. Zaskakujący jest jednak fakt, że dopiero w 1988 roku odkryto w ludzkim organizmie układ endokannabinoidowy, który reaguje na zawarte w konopiach kannabinoidy. Znajomość tego ważnego układu jest niezwykle przydatna z perspektywy potencjalnych korzyści terapii suszem czy olejkiem CBD.

Jak zbudowany jest układ endokannabinoidowy?

Budowa układu endokannabinoidowego wciąż znajduje się w centrum zainteresowania naukowców. W jego skład wchodzą swoiste receptory kannabinoidowe, produkowane przez organizm kannabinoidy oraz enzymy, które je modyfikują.

Obecnie wiemy, że układ endokannabinoidowy tworzą dwa główne typy receptorów:

• CB1 – występują one w całym ciele, choć głównie na powierzchni neuronów ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Ich największe skupiska zaobserwowano w układzie limbicznym, móżdżku, hipokampie, korze mózgowej, rdzeniu kręgowym i w zwojach podstawy mózgu. Pobudzenie receptorów CB1 skutkuje zahamowaniem uwalniania głównych neuroprzekaźników układu nerwowego: acetylocholiny, noradrenaliny, serotoniny, dopaminy, glutaminianu czy GABA.
• CB2 – zlokalizowane są głównie na komórkach układu odpornościowego i obwodowego układu nerwowego, gdzie odpowiadają za modulację odpowiedzi immunologicznej i procesów zapalnych.

Receptory te są pobudzane przez kannabinoidy – dostarczone z zewnątrz bądź naturalnie wytworzone w organizmie (endokannabinoidy). Do najlepiej poznanych endokannabinoidów zaliczamy anandamid i 2-arachidonyloglicerol (2-AG), choć duże znaczenie w organizmie odgrywa także palmityloetanolamid (PEA), wirydamina, noladyna i N-arachidonoyldopamina-NADA.

Układ endokannabinoidowy tworzą także enzymy, które zaangażowane są w syntezę i rozkład endokannabinoidów. Najważniejsze enzymy to: hydrolaza amidowa kwasów tłuszczowych (rozkładająca anandamid) oraz lipaza monoglicerolowa (rozkładająca 2-AG).

Efekty pobudzenia receptorów endokannabinoidowych

Receptory układu endokannabinoidowego rozmieszczone są niemal we wszystkich tkankach ludzkiego organizmu, dzięki czemu ich pobudzenie skutkuje ogólnoustrojowym działaniem. Nadal powszechne jest jednak przekonanie, że występujące w naturze kannabinoidy takie jak Δ⁹-THC działają jedynie narkotycznie. Nie jest to prawda, a właściwa stymulacja układu endokannabinoidowego niesie za sobą wiele terapeutycznych korzyści.

Wśród licznych efektów pobudzenia tego układu wymienia się:

• działanie uspokajające i przeciwbólowe;
• regulację cyklu snu i czuwania;
• zapobieganie mdłościom i wymiotom;
• stymulację procesów uczenia się i zapamiętywania;
• regulację układu endokrynnego, poprzez wpływ na wydzielanie m.in.: prolaktyny, hormonu wzrostu, tyreotropiny czy estradiolu;
• regulację płodności oraz uczestnictwo w implantacji zarodka i utrzymaniu ciąży;
• działanie neuroprotekcyjne, poprzez ochronę przed wolnymi rodnikami, skutkami urazu czy niedotlenieniem;
• działa przeciwnowotworowo, poprzez indukcję apoptozy zmienionych chorobowo komórek, hamowanie cyklu komórkowego oraz hamowanie angiogenezy i przerzutów;
• działanie kardioprotekcyjne, dzięki obniżeniu częstości akcji serca i ciśnienia tętniczego;
• regulacja procesów zapalnych, działanie immunomodulacyjne, 

Szerokie spektrum działania kannabinoidów sprawia, że mają one ogromny potencjał terapeutyczny. Obecnie związki te bywają stosowane w ramach medycyny paliatywnej. Coraz częściej mówi się o zaletach ich stosowania w chorobach neurodegeneracyjnych, psychiatrycznych czy autoimmunologicznych. Z pewnością w ciągu najbliższych kilku lat możemy spodziewać się wielu przełomów w tej gałęzi medycyny.

Źródła:

1. Introduction to the Endocannabinoid System. (2020, June 29). NORML. https://norml.org/marijuana/library/recent-medicalm marijuana-research/introduction-to-the-endocannabinoid-system/